केही दार्शनिक–राजनीतिक शब्दावलीहरु

हेमनाथ पौडेल/शब्द भाषाका सार्थक एकाइ हुन्। भाषा सामाजिक एवं मानवीय वस्तु हो। समाज विकासका क्रममा भाषाको पनि विकास हुँदै आएको छ र भाषाको विकास सँगसँगै ज्ञान विज्ञानका पनि अनेक शाखा प्रशाखाहरू विकसित...

माओत्से तुङ कसरी बने चिनियाँ क्रान्तिका नायक ?

मिलन आफन्त माओत्से तुङ विश्व कम्युनिष्ट आन्दोलनका महान् नेता हुनुहुन्छ। उहाँको नेतृत्वमा नै चीनमा नयाँ जनवादको स्थापना भएको थियो। माओत्से तुङ बिना विश्व कम्युनिष्ट आन्दोलन नै अपुरो हुन्छ। उनै माओत्से तुङको जीवनबारे...

कार्लमार्क्सको विश्लेषण : धर्म वेदनाले भरिएको सुस्केरा

– कार्ल मार्क्स जर्मनीमा धर्मको आलोचना मुख्यतः पूरा भइसकेको छ र, धर्मको आलोचना नै समस्त आलोचनाहरुको पूर्वाधार हो । भूलबाट सम्बन्धित दिव्य भाषण (Oratio pro aris et focis) लाई जतिबेला तिरस्कार गरिन्छ,...

लेनिन यसरी बने मार्क्सवादी ? थाहा पाउँन पढ्नुहोस्

मिलन आफन्त विश्वका महान् समाजवादी नेता भ्लादीमिर इल्यीच लेनिनको जन्म अप्रिल, १८७० मा सिम्बीस्क (हालः उल्यानोभ्स्क) सहरमा भएको थियो। यो सहर महान् रुसी नदी भोल्गाको किनारमा पर्दछ। लेनिनको पिताको नाम इल्या निकोलाएभिच...

कसरी हुन्छ वर्गहरूको उत्पत्ति ?

सामाजिक श्रम विभाजन सामाजिक उत्पादनका विकास प्रक्रियाको अपरिहार्य परिणाम हो। ऐतिहासिक विकास प्रक्रियालाई भौतिकवादी आधारमा हेर्दा मानिसलाई बाच्नका लागि सर्वप्रथम भोजन, पानी र वासस्थानका साथै जीवन धान्न र बाच्न अन्य विभिन्न बस्तु...

पुँजीवादी शक्तिका आँखामा सोभियत सङ्घ ढल्नुका पाँच कारण

काठमाडौं। सन् १९९१ को डिसेम्बर २५ मा मिखाइल गोर्भाचोभले सोभियत सङ्घको राष्ट्रपति पदबाट आधिकारिक रूपमा राजीनामा दिए। त्यसको भोलिपल्ट त्यहाँको संसद्ले १५ स्वतन्त्र राज्यहरूको स्वतन्त्रतालाई मान्यता दियो र सोभियत सङ्घको अस्तित्व समाप्त...

‘दिज्जू फेमिनिजम्’ अर्थात् भालेवाद

केही महिनाअघि नेकपा एमालेका एक नेताले एक सन्दर्भमा नेपाली फेमिनिस्ट(नारीवादी) हरूका दुई प्रकार रहेको बताउँदै – एउटा चाहिँ महिलाका सामाजिक कष्टहरूलाई साँच्चै बुझ्ने ‘वास्तविक फेमिनिस्ट’ र अर्कोचाहिँ सम्भ्रान्त-आत्मकेन्द्रित ‘दिज्जू फेमिनिस्ट’ रहेको बताएकी...

कार्ल मार्क्स :- धर्म, षड्यन्त्र र शोषण

जसरी फ्रायडले यौनलाई प्रमुखता दिएर मानिसका भित्री तह वा पत्रहरूको उद्घाटन गर्न सुरु गरे, उसैगरी दार्शनिक मार्क्सले धनलाई प्रधानता दिएर सामाजिक मान्यता, संस्था र व्यवस्थाहरू आदिको पोल खोल्ने काम आरम्भ गरे। मार्क्सको...

महिला, दलन र पितृसत्ता

बलात्कार घटनाका दोषीलाई कारवाहीका लागि जतिसुकै कडा कानुन बनेपनि समाजमा बलात्कारका घटनाहरू घट्न भने सकेको छैन। दिनहुँ महिला तथा बालिकाहरू बलात्कार र यौनजन्य हिंसाका घटनाबाट शिकार हुने गरेका छन्। महिलालाई शुद्र समानको...

पूँजीवादले के विश्वलाई समृद्ध बनाउन सक्यो या सकिने ? के लाग्छ ? थाहा पाउँन पढ्नुहोस्

सुरुवातमा पूँजीवादले विश्वमा समृद्धि ल्याउने दाबी गरेको थियो। प्रत्येकलाई खाना, आवास र शिक्षा लगायत आधारभूत आवश्यकता पूर्ति गर्ने दाबी गरेको पूँजीवादले के यो वाचा पूरा गरेको छ? यो प्रश्न त्यतिबेला उठ्छ, जब...