Category: दार्शनिक

दर्शनशास्त्रमा ‘तत्त्व’ भन्नाले के बुझिन्छ ?

तत्त्व : कुनै यस्तो वस्तुको अवधारणा, जुन कुनै निश्चित प्रणालीको अवयव हुन्छ र जसलाई त्यो प्रणालीको ढाँचाभित्र अविभाज्य मानिन्छ (उदाहरणको लागि, अणुप्रणालीमा परमाणु, परमाणु प्रणालीमा इलेक्ट्रोन, आदि)। तर एउटा प्रणालीमा अविभाज्य अर्को प्रणालीमा...
Read More

मार्क्सवादी दर्शनको विकास र विश्व सान्दर्भिकता

मिलन आफन्त विश्वका हरेक वस्तु, घटना, प्रक्रिया एवं चिन्तन र अस्तित्व तथा चेतना र पदार्थबीचको सम्बन्धको विषयमा हेर्ने दृष्टिकोण नै दर्शन हो। द्वन्द्वात्मक तथा ऐतिहासिक भौतिकवाद सर्वहारा वर्गको विश्व दृष्टिकोण हो। आज...
Read More

मार्क्सवादी स्कुल : अतिरिक्त मूल्यको सिद्धान्त

मालहरूमा मूल्य श्रमबाट बन्दछ। यसको स्तर मालहरूको उत्पादनमाथि खर्च भएको श्रमबाट निर्धारित हुने गर्दछ। श्रमको मात्रा श्रमकालबाट मापन गरिन्छ। कुनै मालको उत्पादनका निम्ति आवश्यक श्रमको समयजति धेरै हुन्छ, श्रमको मात्रा त्यति नै...
Read More

के हो करणवाद ?

अमेरिकी दार्शनिक ड्यूई र उनका अनुयायीहरूको आत्मगत-आदर्शवादी मत, व्यावहारिकतावादको एउटा प्रकार। ड्यूईका अनुसार कर्ता तथा विषय, विचारहरू तथा तथ्यहरू, मानसिक तथा शारीरिकको बीचमा अन्तर, अनुभवको अन्तर्गत अन्तर, स्थितिका तत्त्वहरू, कुनै घटनाका पक्ष...
Read More

‘समाजवादी शिविरको उदय र पराजय’

युरोपमा औद्योगिक क्रान्तिबाट स्थापित भएको पूँजीवादसँगै सर्वहारा वर्गको जन्म तथा पूँजीवादको विरुद्ध सर्वहारा वर्गको निरन्तर संघर्षको पृष्ठभूमिमा मार्क्सवादको जन्म भएको थियो। त्यसै अनुसार युरोपमा मजदुर आन्दोलन र कम्युनिष्ट पार्टीहरूका जन्मको इतिहास पनि...
Read More

युग बदल्ने चिनियाँ जनवादी क्रान्ति

चीनको जनवादी क्रान्ति समाजवादी क्रान्तिहरूको श्रृंखलामा अक्टोबर क्रान्तिपछिको अर्को महान क्रान्ति हो। जसले देशलाई नवनिर्माणको बाटोमा अगाडि बढाइ रहेको छ। चीनलाई विश्व शक्तिको रूपमा स्थापित गरेको छ। पेरिस कम्युन र अक्टोबर क्रान्तिको...
Read More

के हो विश्व समाजवादी प्रणालीको बाटो ?

स्वतन्त्र, सम्प्रभुसत्तासम्पन्न राष्ट्रहरूको सामाजिक, आर्थिक तथा राजनीतिक समुदाय, जुन समाजवाद तथा साम्यवादको निर्माणको मार्गमा चलिरहेका थिए। विश्व समाजवादी प्रणालीको गठन उत्पादक शक्तिहरू र सम्पूर्ण मानव समाजको अन्तर्राष्ट्रियकरणको वस्तुगत ऐतिहासिक प्रक्रियाको, सामाजिक-आर्थिक तथा...
Read More

वर्गीय आन्दोलन र कम्युनिष्ट पार्टी

शास्त्रीय पक्षबाट हेर्ने हो भने वि.सं. २००४-२००७ तिरका विराटनगरका मिल मजदुरहरूको आन्दोलन र त्यसपछिका छिटपुट मजदुर आन्दोलन तथा वि.सं. २००९-२०१३ सालको किसान आन्दोलन बाहेक यहाँ वर्गीय आधारका व्यापक मजदुर आन्दोलनहरू तथा किसान...
Read More

यी हुन् विश्वप्रसिद्ध १० दार्शनिक

हेराक्लिटस- प्राचीन यूनानी भौतिकवादी दार्शनिक तथा द्वन्द्ववादी। उनी अभिजात परिवारमा जन्मिएका थिए। ‘प्रकृतिको विषयमा’ शीर्षक उनको रचनामा, जसका केवल केही अंशहरु मात्र बचेका छन्, निहित गम्भीर चिन्तनको कारण त्यसको प्राचीन यूनान र रोममा...
Read More